ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ බලයට පැමිණ වසර එක හමාරකි. නව පාර්ලිමේන්තුව ස්ථාපනය කොට මාස හතකි. නව ආණ්ඩුවේ මුල් අවස්ථාවේදීම එල්ලවූ අභියෝගය කොවිඩ් 19 ගෝලීය කොරෝනා වසංගතයයි. එය මුල වටයේදී සාර්ථකව පාලනය කිරීමට හැකි විය. ජනතාව එය පිළිගත්තේ තුනෙන් දෙකක තරම් බලයක් ලබා දෙමිනි.

දෙවන කොවිඩ් රැල්ල පාලනය කරලීමට රජය අපොහොසත් විය. එසේ දෙවන වෑයම අසාර්ථක වූයේ ඇයිද යන්න තවමත් නොවිසඳී ඇති ප්‍රශ්නයකි. මිනුවන්ගොඩ - පෑලියගොඩ රැල්ල පහසුවෙන්ම පාලනය කරගත හැකි වූ ශක්තියක් සෞඛ්‍ය අමාත්‍යංශයයට තිබුණි. එය ඔවුන්ගේ අතින් ගිලිහී ගියේ, ප්‍රශ්නය දේශපාලනීකරණය වීමෙන් බව අපගේ පිළිගැනීමයි. එය හඳුනා නොගත් නිසා දිගින් දිගටම එවැනි අසමත්වීම් නැතිනම් පීලි පැනීම් සිදුවන බව පෙනේ.

මියගිය මුස්ලිම් ආසාදිතයන්ගෙන් සිරුරු මිහිදන් කිරීමට ගත හැකිව තිබූ තීරණය දිගින් දිගටම කල් දමා, ප්‍රශ්නය ජිනීවාහි න්‍යාය පත්‍රයට ඇතුල් වූ පසු, නිවැරදි තීරණය ගන්නා විට සිදුවී ඇති හානියට වගකිව යුත්තෙක් නැත. වරද කාගේද? කොතැනද? යන්න තවමත් රට දන්නේ නැත. එම ප්‍රශ්නය අවුල් කරනු ලැබුවේද ප්‍රශ්නය දේශපාලනීකරණය වීම නිසාය. විද්‍යාඥයින් ගත යුතු තීරණයටද දේශපාලනීකරණය වීම නිසා තවත් ප්‍රමාද විය.

දැන් එන්නත් පිළිබඳවද එවැනිම තත්ත්වයක් උග්‍රවෙමින් තිබේ. ඒ චීන එන්නත සහ රුසියානු එන්නත පිළිබඳවයි. මෙහිද දේශපාලනයක් තිබෙන බව පෙනේ. එම ප්‍රශ්නය කොතැනින් නැගුණද, අවසාන විග්‍රහයේදි එහිද දේශපාලන පැතිකඩක් ඇත. ගෝලීය මට්ටමින්ම එවැනි ප්‍රවණතා දැකිය හැකිය.

සහල් - සිනි - පොල් තෙල් ගැන කතා කිරීමට සිදුවී තිබෙන්නේ ඉහතින් දැක්වූ පසුබිම තුළ සිටිමිනි.

සහල් - සීනි - පොල් තෙල් පිළිබඳ ප්‍රශ්නය නිෂ්පාදනයට මෙන්ම බෙදාහැරීමට අදාළ ප්‍රශ්නයි. දූෂණය ප්‍රධාන ප්‍රශ්නය වශයෙන් ජනතාව හමුවේ මතුවී තිබුණද මෙහි ආර්ථික උපාය මාර්ගය සහ ප්‍රතිපත්තිය පිළිබඳ මූලික ප්‍රශ්නයට අත නොතබා, ඊට විසඳුම් සෙවිය නොහැකිය.

පළමුව සහල් ප්‍රශ්නය ගනිමු. එය පොදු ජනතාවට බලපාන්නා වූ ප්‍රධානතම ප්‍රශ්නයයි. නිෂ්පාදක ගොවියාට, බෙදාහරින්නාට නොහොත් වෙළඳ ප්‍රජාවට මෙන්ම පාරිභෝගිකයාට බලපාන්නා වූ ප්‍රශ්නයකි. එය අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩයක් වන බැවිනි. එම ප්‍රශ්නය දේශපාලනීකරණය කිරීමට කිසිසේත් ඉඩ නොතැබිය යුතුය. නිෂ්පාදනයේ අතිරික්තයක් අපේක්ෂා කරන බව කියන වී ඇමැතිවරයා මෙන්ම බෙදාහරින සහල් ඇමැතිවරයා යන දෙදෙනාම වැඩිවන සහල් මිල ගැන නොතකා විවිධ හේතු ගෙනහැර පාති. සහල් ඒකාධිකාරය, සතර දෙනෙක් අත පවතින බව වී ඇමැති මෙන්ම සහල් ඇමැතිද තොර තෝංචියක් නැතිව කියා සිටිති. එය ජනතාවගේ ප්‍රශ්නයක් නොවේ. එම ප්‍රශ්නය අදාළ වන්නේ ආණ්ඩුවටය. ජනතාවට අදාළ වන්නේ සාධාරණ පාරිභෝගික මිලකි. නිෂ්පාදක ගොවියා අපේක්ෂා කරන්නේද සාධාරණ මිලකි. මෙතැන ඉල්ලුම, සැපයුම න්‍යාය ක්‍රියාත්මක නොවේ. ඊට බාධා පමුණුවන්නේ සහල් ඒකාධිකාරය හිමි සතර දෙනාය.

ඉල්ලුම සැපයුම න්‍යාය නොතකා ගැසට්ටු මලින් මිල පාලනයක් ක්‍රියාත්මක කළ නොහැකිය. මෙතන ඇත්තේ ඉල්ලුමට වඩා සැපයුමකි. එහෙත් සැපයුමට කෘතීම බාධා පමුණුවා ඇත. එම බාධක ඉවත් කරලීම කළ හැකි වන්නේ රාජ්‍ය මැදිහත්වීමක් තුළින් පමණි. එම රාජ්‍ය මැදිහත්වීම වී ඇමැති සහ සහල් ඇමැති අතින් මෙතෙක් සිදුවී නැත.  ඊට ඇති බාධකය කුමක්ද? අමාත්‍ය මණ්ඩලයද?

සහල් මෝල් නොමැතිව රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණයට සහල් මිලට මැදිහත්වීමක් කළ නොහැකිය. පෞද්ගලික අංශය සමඟ තරඟ කිරීමට නම් ඊට අවශ්‍ය යාන්ත්‍රණයක් තිබිය යුතුය.

වී මිලදී ගන්නා රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණයද මේ වන තුරු ක්‍රියාත්මකව නැත. මිලදී ගත් වී කෙටීමට යාන්ත්‍රණයක්ද තිබිය යුතුය. කොටාගත් සහල් බෙදාහැරීමටද යාන්ත්‍රණයක් අවශ්‍යය. ඒ සඳහා වූ සමූපකාරය අද ඇත්තේ නැත. සතොස වෙළඳසැල් ප්‍රමාණවත් නොවේ. ඒ අනුව බෙදාහැරීමට පෞද්ගලික අංශයද යොදාගත යුතුය. ‘නියෝජිත ක්‍රමය’ අත්හදා බලා ඇති ක්‍රමයකි. මහාපරිමාණ හාල් මෝල් වී නිෂ්පාදනය කරන ප්‍රදේශවල තිබිය යුතුය.  එවන් හාල් මෝල් පද්ධතියක් බණ්ඩාරනායක මැතිණියගේ පාලන සමයේ තිබිණ. ඒවා සියල්ල යූඇන්පී ආණ්ඩුව විකුණා දැම්මේ නව ලිබරල්වාදය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ අරමුණ ඇතිවය.

බණ්ඩාරනායක යුගයේ කුඩා හාල් මෝල් හිමියෝ අද සහල් ඒකාධිකාරය මෙහෙයවන්නෝය. ඔවුන්ගේ පන්තිමය උවමනාවන් එදාට වඩා අද වෙනස්ය.  ලොරි ප්‍රවාහන සේවයද එසේමය. බොහෝ විට ප්‍රවාහන සේවයද සහල් මෝල් හියන්ගේමය. බොහෝ විට ප්‍රාදේශීය හෝ කලාපීය තොග වෙළෙඳුන්ට මූල්‍ය පහසුකම් සපයන්නේද මොවුන්ය. රාජ්‍ය බැංකුවලින් උපරිම ණය පහසුකම් ලබන්නේද මෙම සහල් මෝල් හිමියන් කිහිප දෙනාටය. කුඩා මෝල් හිමියන්ද අසරණ තත්ත්වයට පත්ව ඇත.

මින් ප්‍රදර්ශනය වන්නේ ධනේශ්වරය ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල මෝදු වන අකාරයයි. සහල් වැනි අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩයකට මෙම වෙළඳ ක්‍රියාවලිය අදාළ වන විට එය රජයට බලපාන ප්‍රශ්නයක් වනු ඇත. රජය ජනතාවගේ පැත්ත ගන්නවාද? මූල්‍ය ප්‍රාග්ධන හිමියන්ගේ පැත්ත ගන්නවාද? ඒකාධිකාරී සහල් මෝල් හිමියන්ගේ පැත්ත ගන්නවාද? ප්‍රවාහන සේවා අයිතිකාරයන්ගේ පැත්ත ගන්නවාද කියා මුලින්ම නිරාකරණය කරගත යුතුය.

සැලසුමක්වත් නොමැතිව සංවර්ධනයක් සිදුවන විට ඉන් බිහිවන්නේ අයාලේ යන ආර්ථිකයකි. අයාලයේ යෑමට ඉඩදීම යවනු නව ලිබරල්වාදයයි.

වී ඇමැතිට හෝ සහල් ඇමැතිට පමණක් දොස් නැගීම ඵල රහිතය. මෙහි ඇත්තේ උපාය මාර්ගික මෙන්ම ප්‍රතිපත්තිමය ප්‍රශ්නයකි. 1956 සිට ක්‍රමානුකූලව වර්ධනය වූ දේශීය ධනේශ්වර ස්ථරයත්, ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය, පොදුජන පෙරමුණ පක්ෂ දේශපාලන තලයේ වැජඹෙන ස්ථරයත් දේශපාලනයට අවතීරණ වී තිබේ. ඒ අනුව ප්‍රතිවිරෝධතා මතුවීම ස්වභාවිකය. එය රජයේ පැවැත්මට තර්ජනයක් වූ අවස්ථා ඉතිහාසයෙන්ද දැකිය හැකිය.

අගමැති බණ්ඩාරනායක ඝාතනය කළේ අධිරාජ්‍යවාදීන් විසින් නොවේ. ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය තුළින්ම පෝෂණය වූ ධනේශ්වරය විසිනි.

සීනි සහ පොල් තෙල් අයිති වන්නේද වාණිජ ධනේශ්වර ස්ථරයටය. එතැනද ඇත්තේ සහල් මෝල් හිමියන් වැනි ආනයන ක්ෂේත්‍රයේ ධනේශ්වර ස්ථරයකි. මෙම ප්‍රතිවිරෝධතා පන්තිමය ප්‍රතිවිරෝධතාය. වාමගාමී බලවේගයන්ගේ මැදිහත්වීම අවශ්‍ය වන්නේ මෙවැනි ප්‍රතිවිරෝධතා මතුවන අවස්ථාවලය.

ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මැතිතුමාගේ ‘ගම සමඟ පිළිසඳරක්’ වැඩසටහන අවිවාදයෙන්ම ඵලදායී මෙන්ම ජනතාව අතර ජනප්‍රිය වැඩසටහනකි. එහි, විශේෂත්වය නම්, දිවයිනේ දුෂ්කරම, කිසිවෙකුගේ අවධානය යොමු නොවුණු ගම්මානයක් තෝරා ගැනීමය.

අපේ රටේ විවේචනයට ලක් නොවන කිසිම දෙයක් නැත. එය අපගේ දේශපාලන සංස්කෘතියේම ලක්ෂණයකි. හේතුව සියල්ල දේශපාලනීකරණය වී තිබීමය. එය නව ලිබරල්වාදයෙන් ජනිත වී ඇති ප්‍රපංචයක් විය හැකිය. නව ලිබරල්වාදය මෙහි පැමිණීමට පෙර එවැනි රෝගයක් දේශපාලනයට වැළඳී නොතිබිණ.

1978ට පෙර, රජයේ ව්‍යාපෘති විවෘත කරන විට විපක්ෂයද සහභාගි වීම අප දැක ඇත්තේය. විපක්ෂයටද ආරාධනා කිරීම ආණ්ඩු පක්ෂයේ පිළිවෙතයි, විශේෂයෙන්ම ආසනයේ මන්ත්‍රීවරයාට ආරාධනා කිරීම සිරිතකි. අමාත්‍යවරයෙකු ආසනයට සම්ප්‍රාප්ත වන විට ආසනයේ මන්ත්‍රීවරයාට දැනුම් දීම රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තිය විය.

එහෙත් අද ආණ්ඩු පක්ෂයේම අය පැමිණෙනවාට, ආණ්ඩු පක්ෂයේම තවත් අයෙක් අකමැතිය. ඒ මනාප පොරය නිසාය. මනාප ක්‍රමය, නව ලිබරල්වාදය ලබා දුන් දායාදයකි.

උතුර ගැන කතා කරන විට, උතුරේ ජනතාවට ලැබෙන්නේ කුඩම්මාගේ සැලකිල්ලකැයි කීම ද නිවැරදි නැත. කුඩම්මාගෙන් යම් සැලකිල්ලක් ලැබේ නම්, එවැනි සැලකිල්ලක්වත් උතුරේ ජනතාවට නොලැබෙන බව කිව හැකිය. ආණ්ඩු පක්ෂයේ මන්ත්‍රීවරු සිටියත්, පුළුල්ව ගත් කළ කිසිදු හව්හරණක් නොලැබෙන ජනතාවක් උතුරේ ඇත. මෙය නිදහසට පෙර සිට පැවත එන කාලකන්ණි තත්ත්වයකි. ජාති, ආගම්, දේශපාලන භේදවලට අමතරව කුලමල භේදයද අතිරේක ව්‍යවසනයකි. මන්ත්‍රීවරයා කුමන පක්ෂයකට අයත් වුවද, ජනතාවදී සත්වයෙකු සොයා ගැනීම උගහටය. භේදය එතරම් උග්‍රය. සමාජයේ සෑම මට්ටමකම පවතින්නේ බෙදීමකි.

පොදු ජනතාවගේ සාමාන්‍ය දැනුම, සහජ බුද්ධිය මතුවීමට ඉඩක් ලැබෙන්නේම නැත. මිත්‍යාව විසින් සෙසු සියලු යහපත් දේ යටපත් කරනු ලැබ ඇත. තිස් වසරක යුද්ධය, උතුරේ ජනතාව තුළ තිබූ සියලු යහපත් දේ විනාශ කරනු ලැබ ඇත. යුද්ධය නිමාවට පත්ව වසර දොළහකි. පුනරුත්ථාපනය කරනු ලැබූ තරුණයෝ තවමත් දොළොස් වසරකට පෙර සිටි තත්ත්වයේමය. ඇති - හැකි අය රටින් පිටව ගොස්ය. රැදී සිටින්නේ නැති බැරි අය පමණය.

උතුරේ දේශපාලනය ගත් කළ තවමත් පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත් වන්නේ එදා 1947 පළමුවන පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත්වූ දේශපාලන මතවාදයේ සිටි අයගේම මතවාදයේ නව පරපුරයි. එනම් මුල් දමිළ ජාතික සංගමය නැත්නම් ඉන් බෙදී ආ පෙඩරල් දේශපාලනයට අයත් අයමය. ද්‍රවිඩ එක්සත් විමුක්ති පෙරමුණ (TULF) හෝ දමිළ ජාතික සන්ධානය (TNA) වශයෙන් හැඳින් වුවද එම දේශපාලන මතවාදයට අයත් අයය.  1983 කළු ජූලියෙන් පසු දේශපාලන බලය මාරු වූයේ  වඩාත් උග්‍ර වර්ගවාදයට, බෙදුම්වාදයට  සහ ත්‍රස්තවාදයටය. (LTTE)

2009 දී කොටි ත්‍රස්තවාදය (LTTE) සමූල ඝාතනය කරනු ලැබුවද එම මතවාදය ඉවත් කරනු ලැබුවේ නැත. එක් මතවාදයක් පරාජය කළ හැකි වන්නේ තවත් මතවාදයකිනි. විකල්ප මතවාදයක් මතුවනවා තබා විකල්පයක්වත් මතුවූයේද නැත. මතුවූයේ විකල්පයක් නොව ආදේශකයකි. 2009න් පසු,  විකල්පයක් මතුවීමට අවශ්‍ය කොන්දේසි නිර්මාණය වීමට ඉඩ ලැබුණේ නැත.

රට වශයෙන් ආණ්ඩු වෙනසක් ඇති වුවද එම ආණ්ඩු වෙනස නව දේශපාලන මතවාදයක් තබා නව දේශපාලන සංස්කෘතියක්වත් පෝෂණය වීමටවත් ඉඩ සලසා නැත. දකුණේ දෙමළ විරෝධී සිංහල අන්තවාදයට එක පැත්තකින්ද උතුරේ සිංහල විරෝධී දමිළ අන්තවාදයටද පෝෂණය වීමට ඉඩ හැර ආණ්ඩුව කරබාගෙන සිටී.

ඒ වෙනුවට දේශපාලන ‘ඩීල්’ ක්‍රමවේදය හොඳම දේශපාලන උපක්‍රමය බවට පත්ව ඇත. දැන් එය මුස්ලිම් ප්‍රජාවටද බෝවී තිබේ. ‘ඩීල් දේශපාලනය’ මනාප - සමානුපාතික මැතිවරණ ක්‍රමයට ගැට ගසා ඇත. 1983 කළු ජූලියෙන් හෝ 2019 අප්‍රේල් පාස්කු සිද්ධිය යන දෙකම රටේ දමිළ සහ මුස්ලිම් ඩීල් දේශපාලනය පෝෂණය කරලීමට ඉවහල් වී තිබේ.

රටේ බලයට එන ආණ්ඩුවලට නායකත්වය දෙන්නා වූ ප්‍රධාන දේශපාලන ධාරාවන් දෙකම, මෙම ඩීල් දේශපාලනයෙන් ඉවත්වන තෙක් උතුර - නැගෙනහිර දේශපාලනය, ජාතික දේශපාලනයට යළි ගෙන ඒමට ඉඩ ලැබෙන්නේ නැත.

නිදහසින් පසු අවස්ථා දෙකකදී උතුරේ මෙන්ම නැගෙනහිර දමිළ ජනතාව පමණක් නොව මුස්ලිම් ජනතාවද සිංහල ජනතාව සමඟ එක්ව එකම දේශපාලන ධාරාවකට එක්වූහ. එනම්, 1982 දී ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ හෙක්ටර් කොබ්බෑකඩුවටත්, 1994 දී ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංගටත් බහුතර  දමිළ හා මුස්ලිම් ජනතාව ඡන්දය දුන්හ. 1982 දී වමේ අසමගිය නිසා අවස්ථාව ගිලිහී ගියේය. 1994 දී බලය ලැබුණද, පාර්ලිමේන්තුවේ වැඩිපුර එක් ඡන්දයක් පමණක් වූ හෙයින් තීරණාත්මක යමක් කිරීමට අවස්ථාව නොලැබිණි. 1994 දී එල්ටීටීය ප්‍රබලව සිටියේය. යුද්ධය නිමාවට පත්වීමෙන් පසු 2009 දී උදාවූ අලුත් තත්ත්වය අපේ අතින් ගිලිහී ගියේ යුද ජයග්‍රහණයෙන් අප මත්ව සිටි බැවිනි. එදා සිට ජිනීවාවලට මුහුණ දෙමින් ලතවෙමින් සිටින්නට සිදුවී තිබේ. ඉතිහාසයෙන් උගත් පාඩමක් නැත.

ජනාධිපතිතුමාට දැන් තවත් අවස්ථාවක් උදාවී තිබේ. සමාජ - ආර්ථික ප්‍රශ්නවලට ඉහළම ජාතික ප්‍රමුඛතාවය ලබාදී දමිළ හා මුස්ලිම් ජනතාව දිනාගැනීමේ වැඩ පිළිවෙලකට අවතීර්ණ වන ලෙස ‘ඇත්ත’ අවධාරණයෙන් ඉල්ලා සිටී. ආරම්භයට, ගම සමඟ පිළිසඳරක් වැඩ සටහන් කිහිපයකින් උතුරට හා නැගෙනහිරට අවතීර්ණ වෙමු.

දිනා ගැනීමට ජනතාවක් ඇත. එඩිතර තීරණයක් ගන්න. ජනතාව ඔබ වටා රොක්වනු ඇත. ඔවුන් සිටින්නේ ඉතාමත් අසරණ තත්ත්වයේය.

2021 මාර්තු 28 ඇත්ත කතුවැකිය