අනුරසිරි හෙට්ටිගේ
කොළඹයාට සාහිත්‍යයෙන් තොර ලෝකයක් නොමැත්තේය. එනිසා ම බොහෝ දේ නැති කරගෙන ඇත්තා සේම බොහෝ දේ හිමි කරගෙන ද ඇත්තේය. සාහිත්‍යයට අදාළ කිසිවක් කියන්න ඇත්නම් එය කියන්නටත්, ලියන්නට ඇත්නම් එය ලියන්නටත් කොළඹයා පසු බට නොවන්නේය. මේ උදාව ඇත්තේ නොලියාම බැරි කිසිවක් ලියන්නට බලපෑම් සහගත දින කිහිපයකි. මන්ද මේ ලේඛකයන්ගේ ඉවසීම සිඳලන මාසය වන බැවිනි.
මුද්‍රණ ශිල්පය සිය පැවැත්මේ බලපෑම් සහගත මෙවලම බවට පත්වූ පසු සාහිත්‍යය, ධනවාදයේ දඬුඅඬුවේ සිරවූ බව පිළිගැනීමට කිසිවකු මැලි විය යුතු නොවේ. මන්ද යත් සාහිත්‍යය, ආර්ථික සාධක විසින් මෙහෙයවනු ලබන්නක් බවට රූපණය වීම නිසාය. ලාංකික පසුතලයේ මේ මැදිහත් වීමේ ඉතිහාසය ශතවර්ෂ එකහමාරක දීර්ඝ කාලයක් කරා දිවෙයි. කතුවරයාට පහළින් ප්‍රකාශකයා යන ධූරාවලි නියමයෙන් ආරම්භ වූ මේ මැදිහත් වීම අද වනවිට, කතුවරයා අබිබවමින්ප්‍රකාශකයාගේ ආධිපත්‍යය ඉස්මතුව තිබෙන බව නොකිව මනාය.
ප්‍රකාශකයා සහ කතුවරයා අතර වූ එකිනෙකාට ගරුසරු සහිත සබඳතාව අතීත මිහිරක් සහිතව සිහි කිරීමේ අවස්ථාවක් ඇති කොළඹයා අද එහි විකෘතික මැදිහත්වීමද වින්දනය කරන බව ලියන්නේ ශෝකයෙන් නොව කෝපයෙනි. අර කීවා සේ ලේඛකයන්ගේ ලේ රත් කරන නොමනා මැදිහත්වීමක් කරා ප්‍රකාශනය ගොනු වෙන්නේ ප්‍රකාශකයන් සංගමයක් ලෙස සංවිධානය වීමත් සමඟ ය. දහසින් බැඳි පියල්ලෙන් ලේඛකයන්ට සෙමර සලන්න පටන් ගත් පසු ය.
ප්‍රකාශකයන්ගේ සංගමය සාහිත්‍යය හෙවත් සිය කර්මාන්තය ජාත්‍යන්තර ප්‍රදර්ශනයක් ලෙසින් අර්ථ ගන්වා අලෙවි කරන්නට පටන් ගත් ඇසිල්ලේ ලේඛකයා ‘මඩ සෝදාගත් පසු රජ විය හැකි ගොවියකු’ගේ භූමිකාවක් කරා රූපාන්තරය වූයේ සාහිත්‍යය තුළ රැඳි ජීව ගුණය උගසට තබමිනි. සිංහල සාහිත්‍යය මසුරන්වලින් වටිනාකම ගණනය කරන වෙළෙඳ භාණ්ඩයක් බවට පත් වූයේ එකපැහැරය. එපමණක් ද? නැත. ලේඛකයන් උස් වේදිකාවකට නංවා සුපිරි තරු බවට පත් කරන ලද්දේ ඔවුන් එතෙක් පොරවා සිටි අහිංසකත්වයේ ව්‍යාජ සළුපිළි ගලවා නිරුවත් කරමිනි: සුපිරි තරු සිහිනයක ගිල්වමිනි. පොත් ප්‍රකාශනය, ‘ප්‍රකාශනයේ පොත’ බවට කෙමෙන් වැඩෙන්නේ ලේඛකයා මේ සැණකෙළි තරු එළියෙන් දෑස් නිලංකාරව සිටි ඇසිල්ලේය.
දැන් සියල්ල ඈලියාවට ගිය සෙයකි. පරිස්සමට තිබූ දේ සොරා ගත් අයුරකි. කතුවරයාගේ උරයට නැගි ‘ප්‍රකාශන ලේඛකයාගේ හිසට ටොකු අනිති. කොළඹයා හදිසියේම මෙසේ ලියන්නට පෙළඹෙන්නේ නිකමට නොවේ. ඉවසා බැරිම තැනය. ප්‍රකාශකයන් සහ කොළඹයා අතර ඇත්තේ සබැඳි ලතාවකි. එහි යහගුණ අපමණ ඇතත්, ‘ප්‍රකාශකයන්ගේ උත්තමාචාරය’ට මුවා වී ලේඛකයා අවමානයට පත් කිරීම ආරම්භ කර තිබෙන බව දැනීම නිසා කොළඹයාට මේ ටික ලියන්නට සිදුව තිබේ. යහපත් අරමුණක (?) සුදු සළු පොරවමින් පෙරට පැමිණ ඇත්තේ ‘කළු’ අරමුණු බව දැන් දැන් විද්‍යමාන වන බව නොකියාම බැරිය. එහි සංකේත අවමානය විඳින්නට සිදු වූයේ මහත් පාඨක බහුමානයකට පත්ව සිටින ප්‍රවීණයෙකුටය. රාජ්‍ය සම්මානලාභි සාහිත්‍යකරුවෙකුහටය. නැතහොත් ලේඛකයන් උදෙසා ප්‍රකාශකයන් වෙතින් කෙරෙන උත්තමාචාරය නම් ලත් ස්වර්ණ පුස්තක සම්මානය දිනා ගත් කෘතිය ඉදිරිපත් කළ ලේඛකයාහටය. වඩාත්ම පැහැදිලි කළහොත් එරික් ඉලයප්ආරච්චි නම් වූ ප්‍රවීණ ලේඛකයාහටය.
ලිස්සන ගහේ බඩ ගාද්දී ග්‍රීස් නෑම අනිවාර්ය බව නොදන්නෙක් නොමැත. ග්‍රීස් තැවරූ පුවක් කඳේ උල් ඇණ ගසා ඇති බවක් කිසිවෙකු සිතන්නේ නැත. එසේ වූ කල ග්‍රීස්වලින් නෑම පමණක් නොවේ ඇණ ඇනී තුවාල සිදු කරගන්නට ද සිදුවන්නේය. 2020 ස්වර්ණ පුස්තක සම්මානයට නම් කෙරුණේ එරික් ඉලයප්ආරච්චි ය. සම්මානිත කතුවරයා සම්මානය පිළිගැනීමට පැමිණ නොසිටියේය. ඔහු එහි නොගියේ ඔහුට ආරාධනාවක් නොලැබීම නිසා ය. ආරාධනාව නොලැබුණා සේම උත්සව දිනය ගැන කිසිම කාංකවිසියක් ඔහුට ආරංචි වී නැත. එය තාක්ෂණික ගැටලූවක් බවට තර්කයක් නැත. කෙසේ නමුත් ස්වර්ණ පුස්තක සම්මාන ඉතිහාසයේ පළමු වතාවට ජයග්‍රාහකයා වෙනුවට ප්‍රකාශකයාටවත් සම්මානය ලබා දීමට සංවිධායකයන්ට අමතක වීම සුළුපටු අතපසුවීමක් නොවේ. එය සම්මානයට නිර්දේශිත ලේඛකයන්හට ආරාධනා නොයැවීමටත් වඩා වැරැද්දකැයි කොළඹයා සිතන්නේය.
ස්වර්ණ පුස්තක ඉතිහාසයේ අසංවිධිත ම උත්සවය එය වන්නේ එරික් ඉලයප්ආරච්චි එහි නොඑ්ම නිසා පමණක් නොවේ. කෘතියට හිමි සම්මානය ප්‍රකාශකයා වූ ගොඩගේ ආයතනයට පිරි නොනමා ආරාධිතයන් අතර සිටි වෙනත් කලාකරුවකුගේ නමක් ප්‍රකාශයට පත් කරමින් එය ඔහුට ලබා ගන්නා ලෙස ආරාධනා කිරීමෙනි. හැම විටකම ස්වර්ණ පුස්තක සම්මානයත් සමඟම ලේඛකයා සහ ප්‍රකාශකයා එකවර ගරුබුහුමනට පත් වන අතර මෙහිදී එම ගෞරවය ගොඩගේ ආයතනයෙන් පැහැර ගත්තේද?යි කොළඹයාට සිතෙයි.
2020 ස්වර්ණ පුස්තක සම්මානය, ඊට සමඟාමිව ලේඛකයාට හිමි ලක්ෂ අටහමාරක මුදල මේ සියල්ල දැන් ඇත්තේ එරික් ඉලයප්ආරච්චි නමිනි. නමුත් එ්වා ඔහුට හිමි කරදීමට අදටත් (මෙය ලියන විට දවස් දහතුනක් ගතවී තිබේ.) ‘ප්‍රකාශකයන්ගේ සංගමයට’ නොහැකි වී ඇත. පුරවැසියන් සිතන්නේ එරික් ඉලයප්ආරච්චි ලේඛකයා දහසින් බැඳි පියල්ලෙන් පුදනු ලැබ ඇති බවයි. පොත් ප්‍රදර්ශන භූමියේ ශබ්ද විකාශන යන්ත්‍ර එ් බව විනාඩි දහයකට වරක් කෑගසා කියයි. එහෙත් සම්මානයටත් මුදල් ත්‍යාගයටත් සිදුවූයේ කුමක්දැයි එහි හිමිකරු තවමත් නොදනියි. ආරංචියේ හැටියට එය ලබන වසරේ ස්වර්ණ පුස්තක සම්මානය සමඟ ලබා දීමට යෝජනා වී තිබේලූ. අහෝ ඛේදයකි. ලක්ෂ අටහමාරක් එහි හිමිකරු විසින් වසරක ස්ථාවර ගිණුමක තැන්පත් කළේ නම්! කොළඹයාට එ් ගැන එලෙස සිතුණත් එහි හිමිකරුට එ් ගැන වගේවගක් නැති සේය.
මේවා ලියා පළක් නැති බව කොළඹයා දන්නේය.ප්‍රකාශකයන්ගේ සංගමය බලවත් සංවිධානයකි. සුපිරි බලයක් ආරෝපිතය. වන්නා වේ කියමි. තීන්දුව ඇත්තේ එරික් ඉලයප්ආරච්චි අතය. ඔහු තීන්දුවක් ගත යුතු යැයි කොළඹයා සිතන්නේය. එ් ලේඛක ගෞරවය සුරක්ෂිත කරනු පිණිස ය.
එ් වගත් මෙසේ ම ය.
කොළඹයා වෙමි.
